Поэтический конкурс на государственном языке
Прием работ
Объявление победителей
До окончания конкурса осталось:
2011
Победителем поэтического конкурса стал шестнадцатилетний поэт Солтанов Бекнур из г. Семей. Парень получил новенький ноутбук, который стал для него отличным подспорьем в усердной работе и достижении новых высот в учебе и творчестве.
2012
По результатам творческого соревнования определился победитель, которым стала 17- летняя Акжаркын Мутиева из Атырауской области, имеющая, по словам нашего эксперта «прекрасный потенциал и перспективы достичь высокой планки на литературном поприще». Девушка получила главный приз конкурса – ноутбук и образовательный грант в Казахском Национальном Университете им. Аль-Фараби.
Второе место заняла Камшат Мухамеджан из Алматинской области, 17 лет. Третье место досталось землячке нашей победительницы 18-летней Карлыгаш Темиргали.
Обладателям 2 и 3 мест также были предоставлены образовательные гранты в казахстанские ВУЗы. В настоящее время финалисты 2012 года уже окончили учебные заведения и работают по специальности. Сумма потраченных на обучение средств составляет 5 642 000 тенге.
2013
Победительницей творческого состязания стала 13-летняя Орынай Байтуганова из Кызылординской области. Помимо талантливых стихов, Орынай пишет замечательные рассказы. Наградой для юной поэтессы стал новый ноутбук.
На втором месте оказалась Данагуль Берекет из Атырауской области, 17 лет. Третье место занял 17-летний Жандарбек Жумагулов из Западно-Казахстанской области.
Обладатели второго и третьего места получили образовательные гранты от Фонда «Саби».
В 2017 году Данагуль и Жандарбек закончили Казахский Национальный Университет им. Аль-Фараби и стали специалистами в области журналистики. Стоимость обучения за двоих студентов составила 5 млн. тенге.
2014
По итогам четвертого конкурса самым достойным среди участников признан Гилымханов Марлен из Западно-Казахстанской области. Он выиграл главный приз – ноутбук. Но более весомая награда, по словам самих конкурсантов, - это возможность побороться за образовательные гранты Программы "Алем". И такой шанс наряду с победителем, наш Фонд предоставил лауреатам, занявшим второе и третье место, – Мырзатаевой Кымбат из города Аркалык и Орынбасарову Рахымжану из Атырауской области. Марлен и Рахымжан воспользовались своим уникальным шансом и получили образование в лучших ВУЗах страны. Сумма образовательных грантов составила 2 743 000 тенге.
2015
Обладателем 1 места в поэтическом конкурсе 2015-го года стал ученик средней школы № 24 села Бекарыстан Казалинского района Кызылординской области 12-летний Жаулыбай Нурбек, получивший главный приз – ноутбук.
2016
По итогам Шестого поэтического конкурса на государственном языке, эксперт в области литературы высоко оценил произведения лишь одной участницы - Дины Бокебай, выпускницы 10-класса школы № 25 села Кожабакы Казалинского района Кызылординской области. Она получила ноутбук от нашего Фонда.
2017
Победитель не определен из-за недостаточного количества заявок.
2018
Восьмой поэтический конкурс на государственном языке в рамках Программы по поддержке молодых дарований «Алем» Благотворительного Фонда «Саби» завершен.
Свою рецензию на работы финалистов, а также окончательные результаты конкурса оглашает эксперт в области литературы, поэт, писатель, переводчик, журналист и Член Союза Писателей Казахстана Байбота КОШЫМ-НОГАЙ.
Жыл сайын «Сәби» Қоры ұйымдастыратын
мемлекеттік тілдегі ақындар мүшайрасына түскен
қолжазбаларға пікір
Конкурсқа еліміздің түкпір-түкпірінен жас шамалары қарайлас көптеген жасөспірім қатысып отыр екен. Іріктеуден өткен талапкердің 100-ден аса өлеңін оқып шығып, ұлы Абайдың «Өлеңге əркімнің-ақ бар таласы» деген əйгілі сөзіне тағы да бір құлақ асып отырмын. Өлеңге таласы бар əрбір жастың əдебиет есігін ашып, поэзия əлемінде лайықты орны бар ақын болып шығуы неғайбыл. Сөз өнері – ақындық та өнердің басқа салалары тəрізді ең əуелі дарынды тектен берілетін Тəңірінің тартуы екенін бəріміз де сезінуіміз керек. Сол секілді қолына қалам ұстаған жанның бəрі өлең жазуға талап қылғанмен, кез келген адам ақындықтың азапты жолында өлеңнің ауыр жүгін арқалап өтуге тəуекел жасай алмайды. Ұлы ақынның əлгі өлеңге таласы барлардың да таңдаулысы болатынын ескертіп отырғаны сондықтан. «Сөз патшасына» сəлем беріп отырған өрімдей жасөспірімдердің алдынан шығып келгеніміз жоқ, ертеңгі күні қайсысының бағы жанады, қайсысы ақын атанады, қайсысы өнердің қай саласына ден қояды – кесіп айта алмаймыз, ешқайсысының да тауын жыққым келмейді. Дегенмен, бəйгенің өз шарты бар. Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар шығады. Сондықтан жас талапкерлердің бəріне бірдей жоғары талап қоя отырып, барынша əділ бағалауға тырысамыз.
Біз төрелік етіп отырған конкурс жүлдесінен үміткер жастардың көпшілігі қолына қалам ұстағанына көп болмаған албырт жаста екені айқын. Олардың арасында əйтеуір бақ сынау үшін бəйгеге ат қосып отырғандары да бар сыңайлы. Мұндай талапкерлердің өлеңнің ең қарапайым алғышарттарын да білмейтіні көзге ұрып тұр. Өлең ырғақтарын бұзып алып, ұйқас жасай алмай отырған талапкерлердің əлі де үлкен сынға түсуге дайын емес екенін ескерту керек.
Барлық қолжазбаны саралай келе Темірлан Кəмілжанов, Ақтілек Əлібекұлы, Аякөз Рахат, Ғабдықұл Арман, Назерке Ағажанова, Дəурен Тлеуханұлы секілді талапкерлердің бойынан ақындық қасиет көріп отырғанымды ашық айтқым келеді. Осы ізденістерін ары қарай жалғастырып, «əдебиетті ардың ісі» деп ұғынып, «ақырын жүріп, анық басса» қолға алған істері зая кете қоймас деп үміттенемін.
Əрине, мен өзгелерден оқшаулап атап отырған бұл ұл-қыздарды ақын болып қалыптасқан деген асығыс тұжырым жасаудан аулақпын. Бірақ:
Ақша бұлт қалғып қыр самайында,
Көз салам үнсіз шырша-қайыңға.
Қабарған қыстың қаңтары да өтті...
Жалғыздығыма мұң шағайын ба?!. –
деп қазақ поэзиясының соңғы жетістіктерін игере отырып өз жырын бастаған он жеті жасар жасөспірімнің (Темірлан) алғашқы аяқ алысына қарап кәдімгідей таңданғанымды да жасырмаймын.
Жауыздыққа шырмалғандай осы күн,
Өлеңімнің таңы – уайым, кеші – мұң.
Сен қайдасың, мен қайдамын, ел қайда?!
Сені ұмыттық, кешір бізді, Кешірім! –
деп қалам тербеген Ақтілектің ойлылығы да қуантты мені. Ақтілекті қазіргі өтпелі кезеңдегі ауыл тағдыры, перзенттік борыш та мазалайтын тәрізді.
Бұл екеуіне қарағанда бірер жас үлкендігі бар Назеркенің:
Мен сенің ең əдемі түсің болайын,
Құсың болайын, жарығым.
Мен сенің сарқылмас күшің болайын,
Мүсін болайын...
Танығын! –
деген шумақтарынан өзінің де, өлеңінің де есейіп қалғанын аңғардым. Өлеңнің құрылысы мен ішкі ұйқастарының үйлесімі, сырлы саздылық Назеркенің ақындық ауылына қарай шындап бет бұрғанын байқатады.
Теңіздің дəмін тамшыдан тануға болатындықтан мен бұл өлеңдерді толық келтіруді қажет санап отырған жоқпын. Жас ақындардың аяқ алыстары да алысқа шабатын шын жүйріктің шабысын аңғартады.
Сондай-ақ жас талапкерлердің бұл тілге тиек етіп отырған туындыларында тұтастық бар. Шеберлікке ден қойған жасөспірімдердің жырларында шашау шығып тұрған шумақ, бұзылған ырғақ, көпсөзділік жоқ.
Аякөздің, Ғабдықұлдың, Дəуреннің өлеңдерінен де осындай игіліктердің ұшқынын аңғарамыз. Тек олардың талай жырланған таптаурын тақырыптарды көп шиырламай, өлеңге өз жаңалығымен келуге тырысқандары жөн.
Негізі бұдан сәл бұрын қазақ ақындары қаймағы бұзылмаған қазақы ортадан – ауылдан шығатын еді. Менің бір байқағаным: бұл жолы сайысқа қаланың балалары да ат салысыпты. Олардың да қазақы отбасынан шыққанын сезіп қуанып отырмын.
Қолжазбаларды сараптай келе Темірлан Кəмілжановтың (Семей қаласы) «Ақша бұлт қалғып қыр самайында...», «Күшік», «Ақша бұлт жүзген аспан жақ» атты өлеңдері Бірінші жүлдеге лайық деп шештім («Сәби» Қорынан Бас жүлде: 4 жылға оқу гранты және ноутбук).
Ал Ақтілек Əлібекұлының (Атырау облысы, Индер ауданы) «Кешірім», «Ауылым...» атты өлеңдері Екінші жүлдені иеленуге тиіс («Сәби» Қорынан жүлде: ноутбук).
Назерке Ағажанованың (Семей қаласы) «Түйін», «Парадокс», «Мен сенің...» атты өлеңдері Үшінші жүлдені («Сәби» Қорынан жүлде: ноутбук) еншілегені дұрыс деген ойға тоқтадым. Жыл сайын «Сәби» Қоры ұйымдастыратын мемлекеттік тілдегі ақындар мүшайрасына қатысып отырған жас талапкерлерге ақ жол тілеймін. Шабыттары шалқи берсін!
Байбота ҚОШЫМ-НОҒАЙ,
Мүшайраның бас сарапшысы, балалар ақыны,
аудармашы, Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі.
2019
Девятый поэтический конкурс на государственном языке Благотворительного Фонда «Саби» завершен.
Свою рецензию на работы финалистов, окончательные результаты конкурса, а также имя обладателя главного приза - ноутбука оглашает эксперт в области литературы, поэт, писатель, переводчик, журналист и Член Союза Писателей Казахстана Байбота КОШЫМ-НОГАЙ.
Жыл сайын «Сәби» Қоры ұйымдастыратын мемлекеттік тілдегі жас ақындар мүшайрасына түскен қолжазбаларға сараптама пікір
«Сәби» қайырымдылық қорының «Әлем» жас дарындарын қолдау бағдарламасы аясында мемлекеттік тілде тоғызыншы рет өткізіліп отырған ақындар сайысы мәреге жетті.
Жас шамаларында аса көп айырмашылық жоқ жасөспірім ақындардың конкурсқа ұсынған өлеңдерін оқи отырып, бұдан бұрын өткізілген бәйгелерден аса көп айырмашылықты көріп отырған жоқпыз. Өйткені бұл ұл-қыздардың бәрі дерлік қолына қалам ұстағанына көп бола қоймаған, киелі өнерді үйрену үстінде бірде табысқа жетіп, бірде омақаса сүрініп дегендей іздену барысындағы әрекетпен жүрген жас талапкерлер екенін жасыра алмаймыз. Әуелі конкурсқа қатысып отырған талапкерлер бұрын ақын ретінде бізге беймәлім, мерзімді басылым беттерінен де көзге көп түсе бермеген жаңа есімдер екенін ашып айтуымыз керек.
Жаңа есімдер... Әлбетте, жаңа есімдердің бәрі бірдей әдебиетке жаңалық болып қосыла бермейді. Бірақ сәт сайын өмірді танып, бойындағы құштарлық пен құлшынысын оятып, өлең өлкесінен өзіне лайықты орын іздеген жасөспірімдердің бәрінен бірдей күдер үзіп, жүрегіміздің түкпірінде жылт еткен үміт отын өшіре алмаймыз. Өйткені бұлардың арасынан күні ертең-ақ көшін қыз жиған жүктей түзеп, әдебиет әлеміне өзіндік қолтаңбасымен келіп қосылатын табиғи дарындардың табылатынына күмән жоқ. Әрине, табиғи дарын тірнектеп жиған біліммен байытылып, тынымсыз ізденіс үстіндегі жанкешті еңбекпен жетіледі. Ақын боламын деген асыл арманы бар жас талапкерлер мұны жадында мықтап ұстауы керек.
Біз бұл жолы бұрынғы конкурстарға қарағанда біршама аз автордың, атап айтар болсақ, Дина Құрымбаева, Мұхтар Мырзағалиев, Алуа Орынбасар, Мәдина Өткел, Нұрсұлтан Қожағұл, Назерке Мұратқали, Жұлдыз Жанболат, Іңкәр Алтынбекқызы, Адалжан Назибекова, Жұпар Сәруар, Демеу Дәусен, Ерден Нұрахмет, Ақмаңдай Иманғазықызы, Ұлпан Тәжібай, Нұрсұлтан Балауса Еркінқызы, Жиенбаева Гүлнұрдың тәрізді талапкерлердің жырларын оқып таныстық. Олардың бірі мектептің не гимназияның оқушысы, бірі колледж не университеттің студенті, енді бірі колледжді аяқтап, отбасылық амбулаторияда жұмыс істеп жатқан жас маман... Тәжірибесінің аздығына-көптігіне қарамастан, бәрінің де өлеңге таласы бар екені шындық. Бәріне ортақ кемшілік – шеберліктің шыңдалып жетпегендігі. Бұған, әрине, «көш жүре түзеледі» деп қамқорлықпен қарадық. Бірақ шынайы поэзияға тән ойлылық пен образдылықты айтпағанда, өлеңге қажет қарапайым техникалық қателерге көз жұма қарап, буын-бунақтың жүйелілігін сақтамай, ұйқасқа салғырттық жасауды кешіре берсек, ақындарымыздың болашағына балта шапқандай боларымыз анық.
Біз бұл қысқаша пікірімізде ол ақындардың барлық өлеңін талдай алмаймыз. Сондықтан конкурс шартына сай қорытынды пікірімізді ғана ұсынғалы отырмыз.
Конкурсқа түскен өлеңдерді бір-бірімен салыстыра оқыған кезде Назерке Мұратқалидың ақын Әбділда Тәжібаевқа арнаған «Асыл ғұмыр», Мағжан Жұмабаев туралы «Жасын тағдыр» және «Шыңғыстау» сынды өлеңдерін жақсы өлеңдер деп тануға болады. Яғни, 1-жүлдеге Назеркенің осы өлеңдері лайық деп есептеймін.
Ол Әбділда Тәжібаевқа арнаған «Асыл ғұмыр» өлеңінде:
«Дүр ақыным!
Құнды боп тылсым жырың,
Өлеңіңмен жүректе жүрсің бүгін.
Поэзия шыңына бет бұрғандар
Құдіретті сезімнің білсін құнын», –
деп қасиетті өнердің құнын танитынын көркем сөз кестесімен аңғартады. Поэзияға тән шарттарды тәп-тәуір меңгере бастаған жас ақын бас-аяғы жұп-жұмыр, ұйқастары келісті шумақтарды мөлдіретіп тізе алады.
«Қаным тулап кетеді денемдегі,
Бабам ойын оқысам тереңдегі.
Суық сөзден көңілім мұздағанда,
Жылытады жанымды өлеңдері», –
деп ақындық өнерді бағалай білетінін көрсетеді.
Мағжан Жұмабаев туралы «Жасын тағдыр» атты өлеңінде ұлы ақынның қасіретті тағдырына алаңдай отырып, «қазағым деп қабырғасын сөккен» Алаш ұлының өнегесін, бүгінгі еліміздің тәуелсіздігі жолында мерт болған тұлғалардың қадір-қасиетін тануға, олардың өнегесін үлгі тұтуға әрекет жасайды.
Ал «Шыңғыстау» атты өлеңінде ол өзінің туған жерге деген балаң махаббатын паш етіп, перзенттік борышын сезінеді:
«Төбемнен нұр ойнатқан тұғырлы аспан,
Қадамым құтты болсын бүгін басқан.
Шыңғыстау, мен де сенің перзентіңмін,
Таусылмас саған деген жырым – дастан!»
Ол осылайша ақын жүрегімен толғанады. Конкурсқа түскен жырлардың ең үздігі осы өлеңдер екеніне шүбәміз жоқ.
Жалпы конкурсқа қатысқан жас ақындардың өлеңдерінің дені арнауға құрылған. Тақырып тапшылығы көрініп тұр. Өлеңдердің көпшілігі дерлік әлдебір тұлғалардың (ақын-жазушылардың, ғалым-қайраткерлердің, т.б.) мерейтойына арнап жазылған сықылды көрінеді. Олардың бәрі де тынысын кеңірек ашып, лирикалық кейіпкерлерінің жан дүниесіне көбірек үңілгенін қалар едім.
Конкурс жүлдегерлерін жетістіктерімен құттықтап, жыл сайын «Сәби» Қоры ұйымдастыратын мемлекеттік тілдегі ақындар мүшайрасына қатысқан барлық жас ақындарға алғысымызды айтамыз. Жас талапкерлеріміз поэзия биігіне ту тігуге талпына берсін!
Байбота ҚОШЫМ-НОҒАЙ,
Мүшайраның бас сарапшысы, балалар ақыны, аудармашы, Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты, Халықаралық Алаш әдеби сыйлығының және Әл-Фараби атындағы халықаралық әдеби сыйлықтардың лауреаты, Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі.
